Alles over slapen en drugs
8 feiten die je moet weten over slapen
Ook als je niet kan slapen, kan je beter wel rusten. Dit herstelt je lichaam en geest niet zo goed als slapen, maar wel beter dan actief blijven.
De mens kan in verschillende slaap- en waakstaten verkeren, die allemaal gepaard gaan met verschillende hersengolven. Slapen gaat bijvoorbeeld gepaard met langzame hersengolven. Daarnaast kunnen we ook wakker zijn, of rusten. Rusten is een soort tussenvorm die zowel overlapt met slaap als met wakker zijn. Om deze reden is het aannemelijk dat rusten voordeliger is dan slaap helemaal overslaan.
Overdag slapen is niet slecht voor je, maar wel minder herstellend dan ‘s nachts slapen. Zorg wel dat je zo snel mogelijk weer in een normaal ritme komt, als je ritme verstoord is.
Onderzoek laat dus zien dat overdag slapen niet perse ongezond is, maar het lijkt minder effectief te zijn dan nachtelijke slaap aangezien je lichaam is ingesteld op een 24-uurs ritme. Daarnaast kan overdag slapen zorgen voor het in standhouden van een verstoord circadiaans ritme, wat langdurige gevolgen kan hebben. Waar je uiteindelijk ook voor kiest, zorg ervoor dat je je ritme zo snel mogelijk weer oppakt om langdurige slaapproblemen en de gevolgen van dien te voorkomen.
Sommige mensen hebben meer last van slaapgebrek dan anderen; dit schijnt een genetische aanleg te hebben. Als je denkt dat dit voor jou geldt, hou hier dan rekening mee door het wat rustiger aan te doen.
Er schijnt een genetische aanleg te bestaan voor het kwetsbaar zijn voor slaapgebrek, dit betekent dat er individuele verschillen zijn in prestatieafname na slaapgebrek. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat de persoonlijkheidstrek extraversie wordt geassocieerd met meer attentional lapses (hierover later meer) en een snellere afname in reactietijd na 1 nacht slaapgebrek. Extraverte mensen ervaren dus sneller negatieve gevolgen van slaapgebrek dan introverte mensen. Het is goed om bewust te zijn van jouw eigen behoeften omtrent slaap. Hoewel het voor iedereen anders is, worden de volgende gevolgen van slaapdeprivatie over het algemeen gezien.
Slaapgebrek zorgt ervoor dat je veel moeilijker informatie kan opnemen. Dit heeft gevolgen voor studie of werk.
Logischerwijs is er een verband tussen de functie van slaap en de gevolgen van slaapgebrek. Waar slaap geheugenconsolidatie (opslag van geheugen) bevordert, tast slaapgebrek het geheugen aan. Een goede nachtrust zorgt ervoor dat de hersenen nieuwe informatie effectief kunnen opnemen, dit zorgt voor effectieve geheugenconsolidatie. Wanneer slaap wordt overgeslagen, worden herinneringen dus minder goed opgeslagen, dit zorgt voor geheugenproblemen.
Moeilijkere taken van het brein lukken slechter, zoals plannen en focussen houden
Om gebruik te kunnen maken van complexe, cognitieve processen, zoals plannen en evalueren, moeten we in eerste instantie de basisprocessen beheersen, zoals bij bewustzijn zijn en onze aandacht kunnen focussen. Wanneer we een nacht doorhalen, heeft dit de meeste invloed op deze basis processen. De algemene alertheid begint te verslechteren na 16 uur zonder slaap en vanaf dat moment worden “attentional lapses”, momenten waarop je reactie is vertraagd met minimaal 0.5 seconden, steeds gebruikelijker.
Door slaapgebrek ben je minder in staat om de juiste keuzes te maken, zeker wanneer je op onverwachte situaties moet reageren.
Slaapgebrek heeft ook een grote invloed op besluitvorming. Door slaapgebrek zijn we sneller afgeleid en hebben we minder waardering voor complexe situaties.
We nemen liever makkelijke beslissingen, zelfs als ze geen effectieve uitkomst hebben.
Daarnaast kunnen we ook geen alternatieve strategieën bedenken om een succesvolle beslissing te nemen. We zijn ook absoluut niet innovatief wanneer we niet hebben geslapen en maken dan een beslissing op basis van het succes van een vorige, ook als de huidige situatie compleet anders is.
Door slaapgebrek werken je zintuigen, dus bijvoorbeeld je oren en je ogen, minder goed.
Naast cognitieve processen die worden aangetast als gevolg van slaapgebrek, worden ook onze zintuigen aangedaan. Uit onderzoek blijkt dat ons zicht verslechtert, zelfs na 1 nacht slaap te hebben overgeslagen. Er is dan een vermindering van activiteit in de visuele hersenschors (deel van de hersenen dat visuele informatie verwerkt) en deze vermindering is het meest duidelijk te zien tijdens een attentional lapse. Dit betekent dat wanneer we een nacht overslaan, we momenten zullen hebben waarop we er niet in slagen een visuele stimulus waar te nemen. Daarnaast blijkt uit onderzoek dat ons gehoor ook verslechtert na een nacht slaapgebrek. Dit kan echter ook komen door het feit dat de aandacht is verslechterd, dit is nog onduidelijk.
Door slaapgebrek kan je minder goed met emoties en gevoelens omgaan, waardoor je sneller en heftiger vervelende gevoelens zoals woede of verdriet voelt.
Slaapdeprivatie heeft ook invloed op hoe wij emoties waarnemen en ervaren. Onderzoek laat zien dat slaapgebrek ervoor zorgt dat we heftiger reageren op negatieve en bedreigende stimuli, maar niet op positieve of neutrale stimuli. Humor wordt ook negatiever geëvalueerd na slaapgebrek en de expressie in onze stem verzwakt.
Wat voor invloed hebben verschillende drugs op je slaap?
Alcohol en slaapgebrek
Door alcohol wordt de kwaliteit van je slaap slechter. En, hoewel je sneller in slaap valt, slaap je korter dan je nuchter zou doen. Door deze twee factoren rust je minder uit. Wanneer je door eerder alcoholgebruik of om andere redenen slaapgebrek hebt, en daarna alcohol drinkt, stapelen de effecten op je hersenen zich op. Hierdoor reageer je bijvoorbeeld nog trager dan wanneer je alleen zou drinken of alleen slaapgebrek zou hebben.
Cannabis en REM-slaap
Als je regelmatig cannabis gebruikt, dan kom je niet of niet goed in REM-slaap. Voor sporadische gebruikers is dit niet het geval; dan kom je vaak aan het einde van je slaap in REM-slaap. Als je een tijd lang regelmatig gebruikt hebt, dan kan je bij het stoppen vaker en heftiger gaan dromen. Het lichaam lijkt de gemiste REM-slaap in te willen halen. Dit effect kan een paar dagen tot zelfs anderhalve maand aanhouden.
Uppers en plafonddienst
Na het nemen van stimulerende middelen zoals cocaïne en amfetamine (speed) kan je vaak moeilijker of zelfs helemaal niet slapen totdat de stof (grotendeels) is uitgewerkt. Zorg dat je voor en na je gebruik goed uitrust, en neem hier ook de tijd voor. Stop op tijd met meer nemen zodat je niet onverwacht doorhaalt.
MDMA en slaapgebrek
MDMA in combinatie met slaapgebrek zorgt voor méér bijwerkingen dan MDMA als je goed uitgerust bent. Je kan je aandacht er moeilijker bijhouden, je motoriek verslechtert, en je impulscontrole wordt slechter. Het overdag nemen van MDMA heeft dus ook minder bijwerkingen dan ‘s nachts (als je normaal al zou slapen), omdat je beter uitgerust bent. Als je ‘s nachts feest, neem dan een dutje vóór het begint.
Outgaan op GHB – het G-“slaapje”
Outgaan van GHB is niet hetzelfde als slapen. Outgaan heeft veel weg van een coma. Als iemand bewusteloos raakt van GHB, zorg dan dat ze in de stabiele zijligging liggen. Outgaan is nooit OK, dus pas op met hoeveel je neemt. Combineer daarnaast nooit GHB met andere downers zoals alcohol en benzodiazepinen.
Ketamine en slaapgebrek
De NMDA-receptor speelt een belangrijke rol bij het opslaan van herinneringen. Aangezien ketamine hierop inwerkt beïnvloedt ketamine dus ook het geheugen, net als slaapgebrek dat doet. Mogelijk zorgt de combinatie van ketamine en slaapgebrek ook voor een verhoogd risico op paranoïde gedachten en (angstige) hallucinaties en lijkt het aannemelijk dat het risico op verwondingen door vallen of struikelen toeneemt.
Aangezien ketamine als uitgaansdrug nog vrij nieuw is, is er in deze context nog weinig wetenschappelijk onderzoek naar gedaan. Er is dus ook geen wetenschappelijk bewijs dat ketamine en slaapgebrek elkaar beïnvloeden.
Benzodiazepinen en slaap
Benzodiazepinen zorgen voor een stijging in diepe slow wave slaap en een afname in REM slaap. Hoewel benzo’s dus wel kunnen helpen bij het inslapen, zal de slaap kwalitatief minder goed zijn.
Uppers kunnen in sommige gevallen zorgen voor een angstig, onrustig of paniekerig gevoel. Benzodiazepinen worden dan wel eens gebruikt om de effecten van uppers af te vlakken. Onderzoek laat zien dat deze combinatie er al meerdere malen voor heeft gezorgd dat paniek omslaat in agressie, omdat de benzodiazepine zorgt voor een verminderde gedragsinhibitie; we kunnen ons dan minder goed inhouden en de paniek neemt de overhand.
Op zoek naar slaaptips?
Lees dit artikel over het verbeteren van je slaaphygiëne of over hoe je met slaapklachten om kan gaan.