Wet en regelgeving

Veel mensen uit het buitenland zien Nederland als een soort drugsparadijs waar je ongestraft drugs kunt gebruiken. Maar in Nederland zijn er natuurlijk ook wetten over drugs.

Hoe zit het nou eigenlijk met onze wetgeving rondom drugs en druggebruik? Wat is legaal en wat niet en wat houdt het gedoogbeleid in? Wat gebeurt als je met illegale middelen gepakt wordt op een feest?

Drugs en de wet

De opiumwet

In Nederland spreken we van de zogenaamde Opiumwet. De Opiumwet verbiedt het bezit, de handel, de verkoop, het vervoer, de vervaardiging, invoer en uitvoer, etc. van de onder de wet vallende middelen. Gebruik op zichzelf is niet strafbaar.

De Opiumwet bestaat uit twee lijsten:

1. Lijst 1: drugs met een onaanvaardbaar risico voor de gezondheid (harddrugs). Bijvoorbeeld: cocaïne, XTC, amfetamine, LSD, heroïne.
2. Lijst 2: drugs die in mindere mate schadelijk zijn voor de gezondheid (softdrugs). Bijvoorbeeld:  hasj en wiet en hallucinogene paddenstoelen.

Geneesmiddelenwet

Tot eind 2014 leek het mogelijk om nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) aan te pakken met de Geneesmiddelenwet. Maar het Europese Hof heeft een uitspraak gedaan waarin duidelijk werd dat eerst duidelijk moet zijn dat een middel ook geneest. Niet zo maar elke psychoactieve stof is volgens het Europese Hof een geneesmiddel. Alleen geneesmiddelen mogen onder de Geneesmiddelenwet vallen.

Legaal

Legale drugs zijn alcohol, tabak en cafeïne. Legaal betekent niet dat alles mag, ook voor legale drugs bestaan er allerlei wetten en regels (denk aan leeftijdsgrenzen voor alcohol en tabak) en deze producten vallen onder de Warenwet. De ingrediënten die in smartproducten verwerkt worden zijn ook legaal zoals bijvoorbeeld guarana en kolanoot.

De drank- en horecawet

De Drank- en Horecawet is een belangrijk instrument van het alcoholmatigingsbeleid van de overheid. De wet stelt eisen aan de verkoop en distributie van alle alcoholhoudende dranken. De handhaving van de wet ligt bij de gemeenten. Per 1 januari 2014 is de Drank- en Horecawet gewijzigd. De leeftijd waarop alcohol verkocht mag worden is omhooggegaan naar 18 jaar.

Andere belangrijke bepalingen van de Drank- en Horecawet zijn :

• Voor de verkoop van sterk alcoholische drank is een vergunning nodig. Voor het verkopen van zwak alcoholische drank is dit niet nodig (bijvoorbeeld in een winkel of supermarkt).
• Bij het overtreden van de wet kan de burgemeester de vergunning van een horecagelegenheid of slijterij schorsen.
• Supermarkten of andere detailhandelaren krijgen te maken met een zogenaamde ‘3 strikes out’-maatregel. Dat betekent dat een alcoholafdeling (tijdelijk) kan worden gesloten als het bedrijf 3 keer wordt betrapt op verboden verkoop in 12 maanden tijd.
• Per 1 januari 2014 zijn jongeren onder de 18 jaar strafbaar als ze in de openbare ruimte alcoholhoudende drank bij zich hebben (boete € 45) (was 16).
• Happy hours of andere prijsacties kunnen beperkt worden door de gemeente.
• Gemeenten moeten een verordening opstellen met o.a. schenktijden in sportclubs, studentenverenigingen en club- en buurthuizen.
• Langs de snelweg mag alcohol niet verkocht worden (bijvoorbeeld bij tankstations)
• Voor het schenken van alcohol in de horeca is vakkennis vereist.
• Toelatings- en schenkverbod.

Klik hier voor de gehele tekst van de wet.

Verantwoordelijke ministeries

De verantwoordelijkheid voor het Nederlandse drugsbeleid ligt bij verschillende ministeries. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is verantwoordelijk voor de coördinatie van het drugsbeleid en belast met preventie- en hulpverleningsbeleid.

Het Ministerie van Justitie is belast met de strafrechtelijke handhaving, en gemeentelijk bestuur en politie horen in de portefeuille van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Gemeenten bespreken hun eigen drugsaangelegenheden in een ‘driehoeksoverleg’: de burgemeester, de korpschef van politie en de officier van justitie.

Wat is het gedoogbeleid?

Veel mensen maken de fout als ze het hebben over het Nederlandse drugsbeleid dat ze denken dat het gebruik en de verkoop van cannabis niet strafbaar is. We hanteren een zogenaamd gedoogbeleid, wat betekent dat er een beleid gevoerd wordt waar bepaalde gedragingen en overtredingen van een wet niet meer worden vervolgd. In dit geval betekent dit dat bezit en verkoop nog steeds strafbaar zijn, maar de politie niet meer optreedt en het Openbaar Ministerie niet meer vervolgt.

Concreet hebben we het dan alleen over de verkoop in coffeeshops en het kleinverbruik van hasj en wiet. Kleinverbruik is een hoeveelheid van maximaal 5 gram dat je voor eigen gebruik bij je mag hebben en dus mag kopen in de coffeeshop. De coffeeshop mag een maximale handelsvoorraad van 500 gram in voorraad mag hebben.

De productie en handel van cannabis is dus verboden. Punt is dat het gebruik van cannabis en de verkoop daarvan via coffeeshops niet zonder de handel kunnen. Ze hangen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe komen die coffeeshops anders aan hun handelswaar? Als gevolg van het gedoogbeleid is er een enorme illegale markt rond de cannabis ontstaan. Wat een koerswijziging in het Nederlandse gedoogbeleid teweeg heeft gebracht. Aanwijzingen voor de veranderende koerswijziging met betrekking tot het gedoogbeleid kunnen gevonden worden in het meer restrictieve gedoogbeleid dat zich de laatste jaren heeft ontwikkeld. Het wijzigen van de minimumleeftijd, het sluiten coffeeshops, de meer strikte regelgeving zoals het afstandcriterium tot scholen en het wijzigen van de gebruik- en handelsvoorraden zijn slechts een paar pogingen van de overheid om invloed uit te oefenen op het gedoogbeleid.

Het zero tolerance drugsbeleid op festivals

Het OM is belast met de opsporing en vervolging van onder meer de strafbare gedragingen uit de Opiumwet. Er zijn bepaalde richtlijnen als het gaat om strafbaarheid en prioriteiten. Handel in harddrugs moet volgens de richtlijnen de meeste aandacht krijgen en wordt het strengst bestraft, daarna volgt handel in softdrugs. Minder aandacht is nodig voor eigen gebruik. In sommige regio’s echter geldt een zero-tolerance beleid. In die regio’s kunnen ook gebruikers met de politie te maken krijgen. Het blijven wat dat betreft richtlijnen waar plaatselijke officieren van Justitie van kunnen afwijken. Bovendien kan er ook sprake zijn van lokale richtlijnen.

Normaal gesproken wordt bezit voor eigen gebruik van zowel harddrugs als softdrugs niet opgespoord en vervolgd. Bezit voor eigen gebruik is dan 5 gram voor hasj en wiet, een halve gram voor cocaïne en 1 pil voor XTC.

In regio’s met een zero- tolerance beleid wordt er door de politie behalve op dealen ook op gebruik gelet. Men hoopt op die manier de handel in drugs verder te kunnen tegengaan. Houdt de politie je aan met een gebruikers hoeveelheid dan worden de drugs in beslag genomen. Je krijgt geen boete en wordt ook niet vervolgd. Het in beslag nemen wordt wel geregistreerd. Je naam is dan bekend bij de politie maar je hebt geen strafblad. Als je meer drugs bij je hebt dan een gebruikers hoeveelheid zul je al snel als dealer worden gezien. Dat geldt ook als je 2 soorten drugs bij je hebt, bijvoorbeeld een kwart gram speed en een XTC pil.

Richtlijnen voor straffen voor bezit van drugs

De wet schrijft richtlijnen voor sommige overtredingen of misdrijven, die aangeven welke straf past bij bepaalde criminele handelingen. Deze richtlijnen geven aan welke straf het Openbaar Ministerie waarschijnlijk zal eisen, maar uiteindelijke bepaalt de rechter welke straf opgelegd wordt.

Bezit van softdrugs

Voor het (mede)plegen van het bezit van softdrugs, met uitzondering van qat en paddo’s, gelden de volgende straffen (bron):

Bezit van paddo’s

De richtlijnen voor straffen op het bezit van paddo’s zijn als volgt:

Bezit van harddrugs

De strafrichtlijnen voor het bezit van harddrugs zijn als volgt (bron):