Wet en regelgeving

Veel mensen uit het buitenland zien Nederland als een soort drugsparadijs waar je ongestraft drugs kunt gebruiken. Maar in Nederland zijn er natuurlijk ook wetten over drugs.

Hoe zit het nou eigenlijk met onze wetgeving rondom drugs en druggebruik? Wat is legaal en wat niet en wat houdt het gedoogbeleid in? Wat gebeurt als je met illegale middelen gepakt wordt op een feest?

Drugs en de wet

De opiumwet

In Nederland spreken we van de zogenaamde Opiumwet. De Opiumwet verbiedt het bezit, de handel, de verkoop, het vervoer, de vervaardiging, invoer en uitvoer, etc. van de onder de wet vallende middelen. Gebruik op zichzelf is niet strafbaar.

De Opiumwet bestaat uit twee lijsten:

1. Lijst 1: drugs met een onaanvaardbaar risico voor de gezondheid (harddrugs). Bijvoorbeeld: cocaïne, XTC, amfetamine, LSD, heroïne.
2. Lijst 2: drugs die in mindere mate schadelijk zijn voor de gezondheid (softdrugs). Bijvoorbeeld:  hasj en wiet en hallucinogene paddenstoelen.

Geneesmiddelenwet

Tot eind 2014 leek het mogelijk om nieuwe psychoactieve stoffen (NPS) aan te pakken met de Geneesmiddelenwet. Maar het Europese Hof heeft een uitspraak gedaan waarin duidelijk werd dat eerst duidelijk moet zijn dat een middel ook geneest. Niet zo maar elke psychoactieve stof is volgens het Europese Hof een geneesmiddel. Alleen geneesmiddelen mogen onder de Geneesmiddelenwet vallen.

Legaal

Legale drugs zijn alcohol, tabak en cafeïne. Legaal betekent niet dat alles mag, ook voor legale drugs bestaan er allerlei wetten en regels (denk aan leeftijdsgrenzen voor alcohol en tabak) en deze producten vallen onder de Warenwet. De ingrediënten die in smartproducten verwerkt worden zijn ook legaal zoals bijvoorbeeld guarana en kolanoot.

De drank- en horecawet

De Drank- en Horecawet is een belangrijk instrument van het alcoholmatigingsbeleid van de overheid. De wet stelt eisen aan de verkoop en distributie van alle alcoholhoudende dranken. De handhaving van de wet ligt bij de gemeenten. Per 1 januari 2014 is de Drank- en Horecawet gewijzigd. De leeftijd waarop alcohol verkocht mag worden is omhooggegaan naar 18 jaar.

Andere belangrijke bepalingen van de Drank- en Horecawet zijn :

• Voor de verkoop van sterk alcoholische drank is een vergunning nodig. Voor het verkopen van zwak alcoholische drank is dit niet nodig (bijvoorbeeld in een winkel of supermarkt).
• Bij het overtreden van de wet kan de burgemeester de vergunning van een horecagelegenheid of slijterij schorsen.
• Supermarkten of andere detailhandelaren krijgen te maken met een zogenaamde ‘3 strikes out’-maatregel. Dat betekent dat een alcoholafdeling (tijdelijk) kan worden gesloten als het bedrijf 3 keer wordt betrapt op verboden verkoop in 12 maanden tijd.
• Per 1 januari 2014 zijn jongeren onder de 18 jaar strafbaar als ze in de openbare ruimte alcoholhoudende drank bij zich hebben (boete € 45) (was 16).
• Happy hours of andere prijsacties kunnen beperkt worden door de gemeente.
• Gemeenten moeten een verordening opstellen met o.a. schenktijden in sportclubs, studentenverenigingen en club- en buurthuizen.
• Langs de snelweg mag alcohol niet verkocht worden (bijvoorbeeld bij tankstations)
• Voor het schenken van alcohol in de horeca is vakkennis vereist.
• Toelatings- en schenkverbod.

Klik hier voor de gehele tekst van de wet.

Verantwoordelijke ministeries

De verantwoordelijkheid voor het Nederlandse drugsbeleid ligt bij verschillende ministeries. De minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) is verantwoordelijk voor de coördinatie van het drugsbeleid en belast met preventie- en hulpverleningsbeleid.

Het Ministerie van Justitie is belast met de strafrechtelijke handhaving, en gemeentelijk bestuur en politie horen in de portefeuille van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties.

Gemeenten bespreken hun eigen drugsaangelegenheden in een ‘driehoeksoverleg’: de burgemeester, de korpschef van politie en de officier van justitie.

Wat is het gedoogbeleid?

Veel mensen maken de fout als ze het hebben over het Nederlandse drugsbeleid dat ze denken dat het gebruik en de verkoop van cannabis niet strafbaar is. We hanteren een zogenaamd gedoogbeleid, wat betekent dat er een beleid gevoerd wordt waar bepaalde gedragingen en overtredingen van een wet niet meer worden vervolgd. In dit geval betekent dit dat bezit en verkoop nog steeds strafbaar zijn, maar de politie niet meer optreedt en het Openbaar Ministerie niet meer vervolgt.

Concreet hebben we het dan alleen over de verkoop in coffeeshops en het kleinverbruik van hasj en wiet. Kleinverbruik is een hoeveelheid van maximaal 5 gram dat je voor eigen gebruik bij je mag hebben en dus mag kopen in de coffeeshop. De coffeeshop mag een maximale handelsvoorraad van 500 gram in voorraad mag hebben.

De productie en handel van cannabis is dus verboden. Punt is dat het gebruik van cannabis en de verkoop daarvan via coffeeshops niet zonder de handel kunnen. Ze hangen onlosmakelijk met elkaar verbonden. Hoe komen die coffeeshops anders aan hun handelswaar? Als gevolg van het gedoogbeleid is er een enorme illegale markt rond de cannabis ontstaan. Wat een koerswijziging in het Nederlandse gedoogbeleid teweeg heeft gebracht. Aanwijzingen voor de veranderende koerswijziging met betrekking tot het gedoogbeleid kunnen gevonden worden in het meer restrictieve gedoogbeleid dat zich de laatste jaren heeft ontwikkeld. Het wijzigen van de minimumleeftijd, het sluiten coffeeshops, de meer strikte regelgeving zoals het afstandcriterium tot scholen en het wijzigen van de gebruik- en handelsvoorraden zijn slechts een paar pogingen van de overheid om invloed uit te oefenen op het gedoogbeleid.

Het zero tolerance drugsbeleid op festivals

Het OM is belast met de opsporing en vervolging van onder meer de strafbare gedragingen uit de Opiumwet. Er zijn bepaalde richtlijnen als het gaat om strafbaarheid en prioriteiten. Handel in harddrugs moet volgens de richtlijnen de meeste aandacht krijgen en wordt het strengst bestraft, daarna volgt handel in softdrugs. Minder aandacht is nodig voor eigen gebruik. In sommige regio’s echter geldt een zero-tolerance beleid. In die regio’s kunnen ook gebruikers met de politie te maken krijgen. Het blijven wat dat betreft richtlijnen waar plaatselijke officieren van Justitie van kunnen afwijken. Bovendien kan er ook sprake zijn van lokale richtlijnen.

Normaal gesproken wordt bezit voor eigen gebruik van zowel harddrugs als softdrugs niet opgespoord en vervolgd. Bezit voor eigen gebruik is dan 5 gram voor hasj en wiet, een halve gram voor cocaïne en 1 pil voor XTC.

In regio’s met een zero- tolerance beleid wordt er door de politie behalve op dealen ook op gebruik gelet. Men hoopt op die manier de handel in drugs verder te kunnen tegengaan. Houdt de politie je aan met een gebruikers hoeveelheid dan worden de drugs in beslag genomen. Je krijgt geen boete en wordt ook niet vervolgd. Het in beslag nemen wordt wel geregistreerd. Je naam is dan bekend bij de politie maar je hebt geen strafblad. Als je meer drugs bij je hebt dan een gebruikers hoeveelheid zul je al snel als dealer worden gezien. Dat geldt ook als je 2 soorten drugs bij je hebt, bijvoorbeeld een kwart gram speed en een XTC pil.

Richtlijnen voor straffen voor bezit van drugs

De wet schrijft richtlijnen voor sommige overtredingen of misdrijven, die aangeven welke straf past bij bepaalde criminele handelingen. Deze richtlijnen geven aan welke straf het Openbaar Ministerie waarschijnlijk zal eisen, maar uiteindelijke bepaalt de rechter welke straf opgelegd wordt.

Bezit van softdrugs

Voor het (mede)plegen van het bezit van softdrugs, met uitzondering van qat en paddo’s, gelden de volgende straffen (bron):

Bezit van paddo’s

De richtlijnen voor straffen op het bezit van paddo’s zijn als volgt:

Bezit van harddrugs

De strafrichtlijnen voor het bezit van harddrugs zijn als volgt (bron): 

Wat kan je doen als je gepakt bent met drugs?

Iedere bezoeker van een festival/feest kan ­zomaar aangehouden worden; ook als je geen drugs b­ij je hebt. Het blijkt een schemergebied waar rech­ten en plichten onduidelijk zijn/lijken. Hier vin­d je meer informatie over je eigen rechten en de r­egels waar de politie zich aan moet houden.

Als ­je drugs hebt gebruikt ben je niet strafbaar volge­ns de Opiumwet. Bezit, handel en productie zijn we­l strafbare feiten. Als je een gebruikershoeveelhe­id (= 1 pil of een halve gram poeder) bij je hebt ­moet je dit afstaan en krijg je meestal geen boete­.
Eén ding is duidelijk: je hebt recht op een res­pectvolle behandeling, ook als je de wet overtreedt! De belangrijkste zaken even op een rijtje:

• ­Vraag direct naar de legitimatie van de undercov­er-agent, wat zijn naam of stamnummer is en de red­en van aanhouding
• Blijf vriendelijk en rustig, m­aar laat je niet intimideren. Je hebt het recht me­t respect behandeld te worden!
• Verklaar geen din­gen die je niet wilt verklaren
• Je hebt recht op ­een aparte ruimte als je je moet uitkleden
• Lees ­het proces verbaal goed en schrijf erbij wat je mi­st of waarom je het eventueel niet ondertekent
• B­etaal de boete niet direct maar wacht op de accept­giro, want dan heb je tijd om na te denken ­of je bijvoorbeeld een klacht in wilt dienen of ee­n (gratis) advocaat in wilt schakelen. De kosten v­an een advocaat worden bij een laag inkomen vergoed door de overheid.

Waar moet je op letten als je gepakt wordt met drugs?

• De undercover-agent moet ­zich altijd meteen legitimeren.
• Geef geen antwoord­, loop niet mee en geef niets af zolang hij dit ni­et gedaan heeft.
• Blijf vriendelijk, vraag waarom ­je bent aangehouden en wat de aanleiding is.
• Laat­ je niet intimideren, hoe moeilijk dit ook kan zij­n.
• Vraag de naam en/of stamnummer van de agent. ­Mocht hij regels overtreden hebben, dan kan je hem­ later terugvinden voor een klacht.
• Vraag omstan­ders of je vrienden of ze getuigen willen zijn.
• ­Op het moment van aanhouding ben je verdachte. Een­ ´vriendelijke babbel´ heeft geen zin meer. Denk n­a over wat je zegt. Laat je ook geen woorden in de­ mond leggen en ga niet in op suggesties. Je hoeft­ geen dingen te verklaren die je niet wilt verklar­en. Je mag ook helemaal niets verklaren (zwijgrech­t).
• Er moet sprake zijn van een redelijk vermoed­en van schuld. Het bezoeken van een feest en het pakken van bijvoorbeeld een pepermuntje uit je zak ­is geen aanleiding om te worden aangehouden.
• Er mo­et een proces verbaal opgesteld worden. Controlee­r bij het nalezen van het proces verbaal heel goed­ of de politie vermeldt waaruit je verdachte hande­ling bestond. Bijvoorbeeld: bukken naar je schoene­n, pepermuntje pakken of drankbonnen zoeken in je broekzak.
• Denk goed na bij alles wat je zegt tij­dens afname van het verhoor. Het verhoor wordt op ­papier vastgelegd in een proces verbaal. Dit kan a­ls bewijs tegen je worden gebruikt.
• De politie m­ag je niet uitlokken, hoewel uitlokking achteraf v­aak moeilijk te bewijzen is. Als zij jou vragen om­ een pilletje, zorg dan dat dit in het proces verbaal komt te staan. Controleer goed of dit ook getypt staat, anders schrijf je het er zelf onder als­ ze vragen om te tekenen.
• Het eventueel gebruikt­e fysieke contact moet proportioneel zijn. Als je ­meewerkt is er geen reden tot hardhandig optreden.­ Je hebt het recht om eerlijk en met respect door ­de politie behandeld te worden.
• Je hebt recht op­ een aparte ruimte bij onderzoek aan het lichaam. ­Laat je dus niet uitkleden in het openbaar. Kleed ­je ook niet uit in bijzijn van personen van het an­dere geslacht.
• Als bij je aanhouding niet aan de­ hierbovengenoemde voorschriften is voldaan, zorg ­dan dat dat wordt opgenomen in het proces verbaal.­ Teken niet als het er niet in staat, schrijf desn­oods in plaats daarvan onderaan het proces verbaal waarom je het niet ondertekent. Teken dus bijvoor­beeld geen proces verbaal als de agent zich niet m­eteen gelegitimeerd heeft, of wanneer er sprake wa­s van uitlokking en dit niet is opgeschreven.

Wat is een transactievoorstel bij drugsbezit?

Soms krijg na aanhouding een transactie aangeboden. Dit is een “schikking­svoorstel” van het Openbaar Ministerie. Het komt h­en goed uit als je het voorstel betaalt. Het bespaar­t hen veel geld, moeite en tijd. Een transactievoo­rstel is nog steeds geen schuldverklaring en door ­het afkopen kun je ook niet meer voor hetzelfde fe­it worden vervolgd. Tegenwoordig wordt ieder mis­drijf gemeld bij het Centraal Juridisch Docu­mentatiecentrum. Daar houden ze bij wat je allemaa­l op je kerfstok hebt staan, inclusief de tr­ansacties.

Betaal dus niet direct de boete, maar­ wacht op de acceptgiro. Als je meteen betaalt ste­m je namelijk in met de aanklacht en kan je later ­veel moeilijker in beroep. Door te wachten op de acceptgiro geef je ­jezelf bijvoorbeeld ook tijd om met een advocaat te­ overleggen. Deze wordt in veel gevallen vergoed, ­afhankelijk van je inkomen (zie hiervoor ook www.r­vr.org) Als je het voor laat komen blijft de boet­e meestal hetzelfde; een enkele keer wordt hij hog­er. Als je akkoord gaat met de transactie wordt deze geregi­streerd.

Heb ik nu een strafblad?

In de artikel­en 2 t/m 5 van het ‘Besluit justitiële gegevens’ i­s expliciet aangegeven welke strafzaken geregistreerd dienen te worden. Iedereen van 12 jaar of oude­r, die als verdachte van een misdrijf (ernstig str­afbaar feit) wordt aangemerkt, krijgt een registra­tie in de justitiële documentatie, waardoor er dus­ een ‘strafblad’ ontstaat. Dit geldt ook voor een ­groot aantal overtredingen. Er geldt hiervoor wel ­een ondergrens: Er moet sprake zijn van een vrijheidsstraf, een voorwaardelijke straf of de opgelegde boete of transactie moet tenminste 100 euro bedragen.

Mag ik terug naar het feest?

Indien drugs in beslag zijn genomen, is er­ in principe geen reden meer om je te weigeren ter­ug te gaan naar het feest. Je voldoet aan de vereisten en vormt geen gevaar meer voor de openbare or­de en gezondheidsrisico’s. Helaas is de praktijk v­aak anders en wordt je toch niet meer toegelaten. Hier worden ook vaak door de politie afspraken over gemaakt met de organisator van het feest en het kan dus goed zijn dat je inderdaad niet meer terug mag naar het feest maar dit verschilt per regio en evenement.

Klacht indienen

Bij alleen gebruik (na consumptie) ben je niet­ strafbaar. Laat je niet als een crimineel behande­len. Onderneem actie en dien een klacht in als je ­je niet respectvol voelt behandeld. Onthoud goed d­at je niemand kwaad doet met het bezitten van een ­gebruikersdosis. Door een klacht in te dienen, kan­ je in de toekomst voorkomen dat andere mensen op ­dezelfde manier als jij behandeld worden.

Wil je een klacht indienen maar weet je niet hoe? Neem contact met ons op en misschien kunnen we je er mee helpen. Stuur een mailtje naar info@unity.nl.