Hersenen en gezondheid. In gesprek met Laura van de Hersenstichting
Door: Menno Trienekens
In de 20 jaar dat Unity bestaat hebben ontzettend veel vrijwilligers zich met hart en ziel ingezet voor dit project. We zijn eigenlijk ook een soort ’talent-pool’ en inmiddels werken door het hele land op een hele hoop interessante plekken mensen die uit de ‘Unity-school’ komen.
De nieuwe generatie maakt natuurlijk graag gebruik van al die expertise en kennis en dit keer is onze Menno in gesprek gegaan met Unity-veteraan Laura Rigter.
Unity-veteraan Laura Rigter
Laura is moeder, vrouw, hardcore liefhebster, ex Unity peer & trainer, neurowetenschapper en projectleider gezonde hersenen bij de Hersenstichting. Laura heeft biomedische wetenschappen gestudeerd aan de UvA. Voor haar promotieonderzoek onderzocht ze de invloed van serotonine op de ontwikkeling van de hersenen en bij het Nederlands herseninstituut deed ze haar post doc onderzoek naar hoe het komt dat mensen zo goed kunnen leren wanneer ze nog jong zijn.
Tussen 2008 en kon je Laura tegen komen achter de Unity stand, vooral op hardcore feestjes. Ze werkte daarnaast bij de Jellinek drugstestservice en ze heeft een hele hoop nieuwe Unity peers getraind. Inmiddels werkt ze als projectleider gezonde hersenen bij de Hersenstichting.
Wij zochten Laura op en vroegen haar naar de relatie tussen hersenen, gezondheid, muziek en drugs.
Foto: Laura Rigter aan het werk bij Unity.
Hoe houd je je hersenen gezond?
Om je hersenen gezond te houden is het belangrijk om: gezond te eten, voldoende te bewegen, voldoende en op regelmatige tijden te slapen en je hersenen uit te dagen en aan het werk te zetten. Je hersenen hebben energie en bouwstenen nodig, daar is gezonde voeding voor nodig. Denk aan groente, fruit, noten en vis. Bij beweging stimuleer je de doorbloeding naar je hersenen. Daarbij komen er stofjes in je hersenen vrij die belangrijk zijn voor de aanmaak van nieuwe hersencellen en –verbindingen. Bovendien zorgt overdag bewegen ervoor dat je ’s avonds beter slaapt.
Is slapen overgewaardeerd?
Je lichaam heeft slaap nodig, hoewel de functie van slaap niet exact bekend is. Het is wel bekend dat een tekort aan slaap kan leiden tot: geheugen- en concentratieproblemen, angst en depressie, ongezond eten (meer snacken), en verminderde afweer. Op lange termijn kan een slecht slaappatroon zelfs zorgen voor hoger risico op diabetes, hart- en vaatziekten, en mogelijk zelfs dementie. Als je gaat feesten is een nacht overslaan dus echt af te raden. Ook de dagen ervoor en erna goed slapen is belangrijk. Dan voel je je een stuk sneller weer topfit.
Ook binnen haar functie bij de Hersenstichting is Laura nog volop voorlichting aan het geven op festivals 🙂
Snacken
Dat je meer gaat snacken als je slecht slaapt heeft ermee te maken dat je hersenen het gebrek aan energie proberen te compenseren door meer voedsel te vragen. Je hersenen hebben energie nodig in de vorm van suikers, maar toch kan je de inname hiervan beter beperken. Suiker heeft namelijk veel ongezonde effecten op de rest van het lichaam.
Pillen tegen hersenschade?
Er wordt op dit moment heel veel onderzoek gedaan naar de bijdrage van voedingssupplementen op verschillende hersenfuncties van gezonde mensen. Voordat je daar adviezen over kan geven is er echt meer onderzoek nodig. Ook naar aminozuren zoals tryptofaan wordt op het moment veelbelovend onderzoek gedaan. Ik zou nog niet direct wat aanraden, behalve gezond en gevarieerd eten.
Je brein is gek op muziek
Ook muziek heeft een sterke invloed op het brein. Wat ik zo mooi vind aan muziek is dat allerlei verschillende gebieden in de hersenen actief worden. Bijvoorbeeld in de sensorische en motorische gebieden, je voelt rillingen en wilt bewegen. Maar ook gebieden betrokken bij geheugen, emotie en beloning kunnen door muziek actief worden.
Het belangrijkste voor de invloed van muziek op de hersenen is of de persoon die muziek wel of niet prettig vindt. Of iemand dat vindt is afhankelijk van verschillende persoonlijke en culturele factoren. Bij verschillende mensen en verschillende muzieksoorten worden dezelfde hersengebieden actief wanneer ze naar hun favoriete muziek luisteren. Er wordt hierbij een heel netwerk van gebieden actief, waardoor je herinneringen terughaalt en opnieuw verwerkt. Maar dit netwerk is ook betrokken bij inlevingsvermogen en zelfreflectie.
Daarnaast wordt als je muziek hoort die je prettig vindt je beloningssysteem actief, waarbij dopamine vrijkomt. Hoewel het beloningssysteem net zoals bij drugs, voeding, seks en geldbeloningen ook bij muziek wordt geactiveerd, is het effect toch niet hetzelfde. Muziek activeert het beloningssysteem op een andere manier, namelijk van binnenuit. Dit is een veel natuurlijkere manier, je hoeft de muziek alleen maar leuk te vinden.
Drugs en de hersenen
Veel drugs zijn schadelijk voor het brein. Vaak zie je geheugen- en concentratieproblemen ontstaan. Bij het verwerken van herinneringen zijn veel gebieden betrokken, het is een behoorlijk complex proces. Doordat het netwerk zo verspreid is, zijn er veel plekken waar beschadiging kan optreden. Dat maakt het ook zo kwetsbaar voor schade door bijvoorbeeld drugs. Ook depressie en angst komen veel voor, en natuurlijk verslaving. Mensen vergeten bij verslaving dat er echt veranderingen plaatsvinden in het beloningssysteem, wat je als schade kan zien.
‘Bij Unity gaf ik natuurlijk ook al voorlichting. Daarbij kon ik de kennis die ik als neurowetenschapper heb opgedaan toepassen op een breed publiek. Ik vind het belangrijk dat de inzichten die er zijn in de wetenschap toegepast kunnen worden om gezond te blijven. Daarbij vond ik aansluiting bij de Hersenstichting.’
Coke, speed, keta en pillen
Bij langdurig of intensief XTC-gebruik zie je toch wel vaak geheugenproblemen en depressie ontstaan. Bij coke is het belangrijkste probleem verslaving. Typerend daarbij zijn ook duidelijke gedragsveranderingen, mensen gaan zich meer egocentrisch gedragen. Dit zie je bij andere middelen niet, maar het heeft wel grote sociale consequenties.
Die gedragsveranderingen die bij coke optreden zie je veel minder bij speed. Desalniettemin levert intensief gebruik van speed wel degelijk hersenschade op. Een probleem is dat het meeste onderzoek bij proefdieren plaatsvindt. Dat maakt het lastig om te zeggen wat er precies bij mensen gebeurt, maar dat het schadelijk is voor de hersenen is duidelijk. Het is niet bekend in hoeverre deze schade bij mensen ook omkeerbaar is.
Voor ketamine is een belangrijk probleem het hoge verslavingspotentiaal. Je hebt ook snel meer nodig voor hetzelfde effect. Er zijn bovendien studies die aantonen dat ketamine kan leiden tot cognitieve problemen, zoals moeite met plannen en redeneren.
Prepare & repair
Als je drugs gaat gebruiken, is het vooral van belang dat je gezond eet, goed uitgerust bent en dat je lekker in je vel zit. Ook al voorkom je daar natuurlijk de schadelijke effecten niet mee. Goed uitrusten geldt ook achteraf.
Wat mensen onderschatten is het belang van tijd nemen voor je herstel, en zo snel mogelijk weer goed te gaan slapen. Standaard slaaptips zijn bewegen overdag, ontspannende activiteiten voor het slapengaan en geen blauwe schermen zoals telefoons en tablets mee in bed. Het is vooral belangrijk om de tijd te nemen om te ontspannen, je kunt bijvoorbeeld een boek lezen of een bad nemen. Slaapmedicatie raad ik af, het heeft een zeer hoog verslavingspotentiaal. Ook is de slaap onder invloed van slaapmedicatie anders dan natuurlijk waardoor je minder effectief uitrust.’
Kijk vooral op www.unity.nl voor harm reduction-tips, want deze tips verschillen sterk per middel.
Meer lezen?
Slaap en de hersenen
